کمپرسور یا موتور یخچال چیست؟

کمپرسور یا موتور یخچال (Refrigerator Compressor) را باید قلب یخچال به حساب آورد؛ زیرا به کمک این بخش است که گاز مبرد به داخل اواپراتور هدایت شده و سپس دوباره بازگردانی می‌شود. در گذشته کمپرسورهای یخچال بیشتر از نوع کمپرسورهای پیستونی بود. امروزه و به خصوص در یخچال فریزرهای دوقلو و سایدبای‌ساید، از کمپرسورهای اینورتر استفاده می‌شود که مصرف کمتری داشته و عملکرد بهینه تری نیز دارد. در ادامۀ مقاله کمپرسور یخچال چیست قصد داریم شما را با نحوۀ عملکرد موتور یخچال و انواع آن آشنا کنیم.

آشنایی با عملکرد سیکل یخچال

برای تولید سرما در فضای یخچال ها از یک سیکل ترمودینامیکی ساده استفاده می‌شود که اجزای اصلی این سیکل عبارتند از :

• کندانسور condenser (شبکه لوله ای پشت یخچال)
• اواپراتور evaporator (فضای سردخانۀ یخچال)
• کمپرسور compressor (موتور یخچال)
• دستگاه انبساط

و البته لوله‌ها، اتصالات و شیرهای اطمینان نیز از دیگر اجزاء سیکل یخچال می‌باشند.

سرمایش در یخچال به کمک یک گاز به نام گاز مبرد (که از گازهای فریونی می‌باشد) انجام می‌گیرد. مبرد با تبخیر و تقطیر به ترتیب حرارت را از داخل یخچال گرفته و به بیرون آن منتقل می‌کند، که به این ترتیب باعث کاهش دمای یخچال می‌گردد. روند سیکل به این ترتیب است که ابتدا مبرد در کمپرسور فشرده شده و به سمت کندانسور که در قسمت پشت یخچال قرار گرفته است منتقل می‌شود. در آن گاز مبرد به مایع تبدیل شده و با این کار حرارت را به بیرون دفع می‌کند. سپس مایع مبرد به سمت لوله مویین که همان دستگاه انبساط است رفته و در آنجا فشار آن کاهش می‌یابد. مبرد کم فشار می‌تواند در دمای کم، بخار شده و از آنجایی که تبخیر یک عمل گرماگیر است باعث می‌شود حرارت محیط اطراف خود را جذب کند. پس به این ترتیب مبرد پس از عبور از لوله مویین وارد اواپراتور تعبیه شده در داخل یخچال می‌گردد و در آنجا حرارت را جذب می‌کند. در آخر نیز مبرد تبخیر شده به کمپرسور برگشته و سیکل یخچال تکرار می‌شود.

آشنایی با عملکرد کمپرسور یا موتور یخچال

همان طور که دیدیم، کمپرسور وظیفه فشرده کردن گاز مبرد را بر عهده دارد. در یخچال‌های معمولی، کمپرسورها معمولاً از نوع کمپرسور های پیستونی یا رفت و برگشتی هستند. در ساختمان این کمپرسورها از یک سیلندر و پیستون برای فشرده سازی استفاده شده است. یک موتور الکتریکی جریان برق را به حرکت دوران تبدیل می‌کند، که این حرکت در ادامه توسط میل‌لنگ به حرکت خطی پیستون در داخل سیلندر منجر می‌شود. با حرکت خطی و یا رفت و برگشتی پیستون در داخل سیلندر، مبرد وارد فضای پیستون شده و فشرده می‌گردد.

نحوه عملکرد کمپرسورهای رفت و برگشتی شبیه به موتور اتومبیل‌ها است.

با این تفاوت که در اینجا دیگر خبری از جرقه و انفجار نیست. گاز فریون در داخل کمپرسور فشرده شده و دمای تقطیر آن بالا می‌رود. سپس به واسطۀ همین فشار مسیر شبکه‌ای لوله‌ها کندانسور را طی کرده و گرمای خود را از دست می‌دهد، و سیکل را طی می‌کند. که مطابق آنچه در قسمت قبلی مقاله کمپرسور یخچال چیست، گفته شد باعث کاهش دمای یخچال می‌گردد.

انواع کمپرسور یا موتور یخچال

همین طور که گفتیم در اغلب یخچال های قدیمی از کمپرسورهای پیستونی استفاده می‌شده است. عیب بزرگ کمپرسورهای پیستونی سر و صدای بالا و همچنین بازده عملکردی پایین آن است. امروزه در کنار کمپرسور های رفت و برگشتی استفاده از انواع دیگر کمپرسورها نیز متداول شده است. در ادامه مقاله کمپرسور یخچال چیست به معرفی کمپرسور های اینورتر پرداخته ایم.

کمپرسور های اینورتر (Inverter)

نوع جدیدی از کمپرسورهای یخچال، کمپرسورهای اینورتر است. از این نوع کمپرسور در ساخت یخچال های مدرن امروزی مثل سایدبای‌سایدها استفاده می شود. مهم ترین دلیل استفاده از کمپرسورهای اینورتر در یخچال های امروزی، کاهش میزان مصرف انرژی است. در کمپرسورهای اینورتر، سرعت دوران قابل تنظیم است؛ یعنی زمانی که هوا گرم باشد و دمای محیط یخچال بالا باشد، کمپرسور اینورتر با شتاب بیشتری کار می کند، اما در روزهای زمستان و یا در حالتی که دمای یخچال پایین باشد، سرعت کمپرسور کاهش می‌یابد.

به عبارت بهتر زمانی که دمای یخچال کاهش می‌یابد باید فعالیت کمپرسور نیز قطع شود تا دما بیشتر از حالت مطلوب کاهش نیابد. در کمپرسورهای قدیمی ترموستات دستور قطع جریان کمپرسور را داده و باعث خاموش شدن آن می‌شد. سپس پس از بالا رفت مجدد دما، کمپرسور با تمام ظرفیت خود شروع به کار می‌کرد. در کمپرسورهای اینورتر اما به جای قطع جریان و خاموشی کامل کمپرسور، سرعت کمپرسور کاهش می‌یابد تا با ظرفیت کمتر باعث ثبات دمای یخچال شود.

مزایای کمپرسورهای اینورتر نسبت به پیستونی

در کمپرسورهای معمولی عمل فشرده سازی گاز مبرد به طور سرعت ثابت صورت گرفته و قابل مدیریت نیست. ولی در کمپرسورهای اینورتر یخچال، به واسطۀ اینکه میزان قدرت موتور و سرعت چرخش آن قابل کنترل است، با توجه به میزان مورد نیاز، ظرفیت کمپرسور تنظیم می‌شود. در نتیجه در کمپرسورهای اینورتر، موتور یخچال هیچ وقت خاموش نمی‌شود. در واقع فقط سرعت دوران کمپرسور است که تغییر می‌کند. در نتیجه دمای یخچال نیز حالت پایدارتری خواهد داشت. همچنین سروصدای کمپرسور کمتر بوده و عمر مفید کمپرسورهای اینورتر نیز بیشتر خواهد بود.

جمع بندی کمپرسور یا موتور یخچال

به بخش پایانی مقاله کمپرسور یخچال چیست رسیدیم. کمپرسور یک یخچال همچون قلب آن عمل می کند. و با فشرده کردن و حرکت دادن مبرد در سیکل یخچال باعث کاهش دمای داخل یخچال می‌گردد. کمپرسور یخچال انواع متفاوتی دارند. ولی عملکرد تمامی کمپرسورها در سیکل خنک سازی یخچال مشابه است. امروزه کمپرسورهای اینورتر جایگزین کمپرسورهای پیستونی قدیمی شده و میزان مصرف انرژی را در یخچال ها به نحو چشمگیری کاهش داده اند.